مترجم : مرضیه صائمی
COVID-19 بیماری ناشی از ویروس کرونا است ، حتی اگر برخی افراد مبتلا به کووید ، علائم ضعیفی داشته باشند ، باز هم می توانند دیگران را به شدت مبتلا کنند . چندین واکسن برای محافظت در برابر کووید 19 تولید شده است .
سازمان غذا و دارو آمریکا ( FDA ) تاکنون سه واکسن کووید 19 را برای استفاده اضطراری مجاز دانسته است . دو مورد از این واکسن ها Pfizer-BioNTech و Moderna هستند که به دو مرحله تزریق نیاز دارند .
واکسن جانسون نیز واکسن دیگری برای زمان اضطراری است . با این تفاوت که تنها به یک دوز نیاز دارد .
✵ چرا بعضی از واکسن ها به دو دوز نیاز دارند ؟ چه مدت باید بین دو دوز صبر کرد ؟ آیا اولین دوز باعث مصونیت می شود ؟
در این مقاله دلایل نیاز به دو دوز واکسن Pfizer-BioNTech و Moderna مطرح می شود و سوالات دیگر در این زمینه را نیز پاسخ می دهد .
✔ عملکرد واکسن های COVID-19
واکسن های Pfizer-BioNTech و Moderna هر دو از فناوری mRNA استفاده می کنند . سلول های بدن به طور طبیعی از mRNA برای ایجاد انواع پروتئین های مورد نیاز بدن استفاده می کنند . mRNA موجود در واکسن های دو مرحله ای COVID-19 به سلول ها دستورالعمل هایی در مورد نحوه ساخت پروتئینی به نام سنبله ( مختص ویروس کرونا ) می دهد . این پروتئین در سطح ویروس یافت می شود و از آن برای اتصال و ورود به سلول میزبان در بدن استفاده می کند .
هنگامی که واکسن COVID-19 را دریافت می کنید ، سیستم ایمنی بدن اطلاعات مربوط به پروتئین سنبله را پردازش می کند و با تولید آنتی بادی به آن پاسخ می دهد . واکسن ها به حافظه ( ذخیره سازی اطلاعات ) که بخش بسیار مهمی از سیستم ایمنی بدن می باشد ، وابسته هستند .
پس از واکسیناسیون ، سیستم ایمنی بدن ، همچنان اطلاعات مربوط به پروتئین سنبله را ذخیره می کند . اگر در معرض ویروس کرونا قرار بگیرید ، سیستم ایمنی بدن شما از این اطلاعات ذخیره شده برای پاسخگویی و محافظت در برابر ویروس استفاده می کند ، که این امر به جلوگیری از بیماری COVID-19 کمک می کند .
کل روند ایمنی بدن معمولاً حدود 2 هفته پس از دوز دوم واکسن طول می کشد . به همین دلیل است که اگر مدت کوتاهی پس از تزریق واکسن در معرض ویروس قرار بگیرید ، هنوز می توانید آن را جذب کرده و بیمار شوید .
✔ چرا واکسن های Pfizer-BioNTech و Moderna به دو مرحله تزریق نیاز دارند ؟
در طی مطالعات اولیه ، محققان دریافتند که واکسن های Pfizer-BioNTech و Moderna وقتی در یک مرحله تزریق می شوند ، پاسخ ایمنی نسبتاً ضعیفی را ایجاد می کنند . اما هنگامی که دوز دوم اضافه شد ، پاسخ ایمنی قوی تر دریافت شد . به طور کلی ، اولین دوز واکسن روند ایجاد ایمنی را آغاز می کند و دوز دوم برای تقویت این محافظت بسیار مفید است .
در اینجا یک تشبیه برای توضیح بهتر این مساله وجود دارد : شما و یکی از دوستانتان در حال تلاش برای انتقال یک میز سنگین در یک اتاق هستید . شما دو نفر ، می توانید آن را تا نیمه راه بیاورید . سپس دو نفر دیگر از دوستان برای کمک به شما می آیند و بعد همگی آن را در ادامه راه منتقل می کنید .
✵ برخی از نمونه های واکسن های چند مرحله ای دیگر شامل موارد زیر است :
• واکسن سرخک ، اوریون ، سرخچه
• واکسن هپاتیت A و هپاتیت B
• واکسن زونا
✵ آیا واکسن دو مرحله ای دیگری برای COVID-19 وجود دارد ؟
چندین نوع واکسن COVID-19 دیگر که هنوز در مرحله تولید هستند ، به دو دوز تزریق نیاز دارند . برخی از نمونه ها عبارتند از :
• Oxford-AstraZeneca : در دو نوبت با فاصله 8 تا 12 هفته تزریق می شود .
• Novavax : در دو نوبت با فاصله 3 هفته ای تزریق می شود .
• Sputnik V : در دو نوبت با فاصله 3 هفته ای تزریق می شود .
• Coronavac : در دو نوبت با فاصله یک ماه تزریق می شود .
✵ آیا برخی از واکسن های COVID-19 فقط به یک مرحله تزریق نیاز دارند ؟
واکسن COVID-19 که توسط جانسون اند جانسون ( شرکت داروسازی آمریکایی ) ساخته شده فقط به یک دوز نیاز دارد . پس از بررسی داده های ایمنی و اثربخشی به دست آمده از آزمایشات بالینی در مقیاس بزرگ ، FDA این واکسن را برای استفاده اضطراری در ایالات متحده تولید کرده است .
✔ فاصله زمانی بین تزریق واکسن ها
برای هر دو واکسن Pfizer-BioNTech و Moderna ، بین دوز اول و دوم یک دوره انتظار وجود دارد . بازه زمانی بین دوزها بستگی به این دارد که کدام واکسن را دریافت کرده اید .
✵ چارچوب زمانی بین این واکسن ها به شرح زیر می باشد :
• Pfizer-BioNTech دوز دوم را 3 هفته ( 21 روز ) بعد از اولین دوز دریافت می کنید .
• Moderna دوز دوم را 4 هفته ( 28 روز ) بعد از اولین دوز دریافت می کنید .
✵ چرا به این دوره انتظار احتیاج دارید ؟
دوز اول به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند . آن را به پروتئین سنبله وارد کرده و به آن اجازه می دهد تا قبل از دوز دوم پاسخ ایمنی ضعیفی ایجاد کند . زمان لازم است تا این روند به درستی انجام شود . اگر دوز دوم را خیلی زود دریافت کنید ، بر اثربخشی واکسن تأثیر می گذارد . طبق دستورالعمل های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ( CDC ) شما می توانید دوز دوم را حداکثر 4 روز زودتر از زمان توصیه شده دریافت کنید .
✔ اگر مدت زمان بیشتری بین مرحله اول و دوم واکسن منتظر بمانید ، چه اتفاقی می افتد ؟
CDC توصیه می کند که دوز دوم را تا حد ممکن نزدیک به زمان توصیه شده دریافت کنید . شاید بپرسید که اگر نتوانید در بازه های زمانی مشخص دوز دوم را دریافت کنید چه اتفاقی می افتد ؟ CDC اعلام کرده است که در این شرایط می توان دوز دوم را تا 6 هفته ( 42 روز ) بعد از دوز اول تزریق نمود . اما در حال حاضر مشخص نیست که تأخیر در تزریق دوز دوم بیش از این زمان ، تاثیری در ایمنی بدن دارد یا خیر . در صورت امکان ، سعی کنید همان روزی که دوز اول را دریافت می کنید برای مرحله دوم نیز وقت بگیرید .
✔ بعد از دریافت اولین واکسن چه میزان ایمنی دارید ؟
اگر واکسن های Pfizer-BioNTech و Moderna که به دو دوز نیاز دارند را دریافت کنید ، بعد از تزریق اولین دوز نیز بدن شما کمی ایمنی پیدا می کند . برای بررسی بیشتر این موضوع ، ادامه مقاله را مطالعه فرمایید .
✵ Pfizer-BioNTech
محققانی که روی آزمایشات بالینی واکسن Pfizer-BioNTech کار می کنند ، بین زمان دوز اول و دوم که یک دوره 21 روزه است ، 52 درصد اثر واکسن را مشاهده کردند . البته دانشمندانی در انگلستان اعلام کرده اند که ممکن است تزریق دوز اول واکسن Pfizer-BioNTech از آنچه تصور می شود ، موثرتر باشد . این دانشمندان اثر واکسن را 15 روز پس از دریافت اولین دوز واکسن Pfizer-BioNTech توسط افراد ، بررسی کرده اند و دریافتند که اثربخشی واکسن 89 تا 91 درصد می باشد .
✵ Moderna
در گزارشی ارسال شده به FDA ، محققان در آزمایشی بالینی ، اثر واکسن یک مرحله ای را در شرکت کنندگان بررسی کردند . 14 روز پس از اولین دوز ، 50.8 درصد اثر واکسن مشاهده شد . اثر واکسن بیش از 14 روز اول ، 92.1 درصد بود .
✔ سطح ایمنی بدن بعد از تزریق واکسن دوم چه مقدار می باشد ؟
در این بخش ، ایمنی بدن بعد از دریافت دوز دوم واکسن Pfizer-BioNTech یا Moderna را بررسی می کنیم .
• ایمنی PFIZER-BIONTECH
محققانی که بر روی واکسن Pfizer-BioNTech کار می کنند ، اثر واکسن را 7 روز پس از دوز دوم بررسی کردند . در این مرحله ، 95 درصد تاثیر واکسن مشاهده شد .
مصونیت طولانی مدت چطور ؟ مطالعه جداگانه ای این موضوع را بررسی کرد . محققان 63 روز پس از دریافت دوز دوم پس از آزمایش افراد یک واکنش آنتی بادی قوی را مشاهده کردند . در حالی که با گذشت زمان ، سطح کلی آنتی بادی ها به آرامی کاهش می یافتند ، اما در بازه زمانی 63 روزه همچنان در سطح بالا بودند .
• ایمنی Moderna
محققانی که روی واکسن Moderna کار می کردند ، اثر واکسن را 14 روز پس از دریافت دوز دوم شرکت کنندگان ارزیابی کردند . در این مرحله اثر واکسن 94.1 درصد بود . آنها همچنین 90 روز پس از دریافت دوز دوم ، مطالعه جداگانه ای بر روی 34 شرکت کننده در خصوص پاسخ ایمنی به واکسن Moderna منتشر کردند . سطح بالایی از آنتی بادی ها به دنبال دوز دوم ساخته شد و مانند واکسن Pfizer-BioNTech با گذشت زمان سطح آنتی بادی به آرامی کاهش یافت . با این حال ، در طول 90 روز ایمنی در سطح بالا همچنان وجود داشت .
✔ آیا تزریق دوز دوم لازم است ؟
از آنجا که به نظر می رسد هر دو واکسن از 14 روز یا بیشتر پس از اولین دوز ، اثربخشی بالاتری دارند ، ممکن است بپرسید که آیا دوز دوم واکسن واقعاً لازم است یا خیر . در میان پزشکان و دانشمندان درباره احتمال به تأخیر انداختن یا عدم دریافت دوز دوم این واکسن ها ، بسیار بحث و گفتگو شده است . بررسی ها در این مورد نشان داده است که به تأخیر انداختن یا نزدن دوز دوم ، تعداد بیشتری از افراد را تا حدی محافظت می کند و به افزایش عرضه واکسن برای افراد بیشتر کمک خواهد کرد . با این حال ، نگرانی هایی در مورد تاثیر این عمل بر ایمنی واکسن وجود دارد .
علاوه بر این ، سطح ایمنی پایین تر می تواند باعث ظهور انواع ویروس بیشتری شود که واکسن های فعلی بر آنها تاثیری ندارند . تحقیقات بیشتری در مورد تأخیر یا حذف دوزهای دوم نیاز است . در حال حاضر ، FDA بر ادامه دادن همان برنامه دوز مصرفی که در آزمایشات بالینی مورد آزمایش قرار گرفته و برای استفاده اضطراری مجاز است ، تاکید دارد .
✔ آیا می توانید برای یک نوبت واکسن Pfizer و برای نوبت دیگر Moderna تزریق کنید ؟
CDC اعلام کرده است که هیچ واکسنی نسبت به واکسن دیگر ترجیح داده نمی شود ، این دو واکسن قابل تعویض نیستند . به همین دلیل باید دوز دوم واکسن را از همان نوع اولین دوز تزریق کنید . علت تحویل کارت های ثبت واکسن COVID-19 پس از دریافت اولین دوز به افراد ، ثبت اطلاعات واکسن دریافتی و تاریخ دریافت آن می باشد .
✔ آیا عوارض تزریق دوز اول و دوم با هم تفاوت دارند ؟
واکسن های دو دوز COVID-19 دارای عوارض جانبی مشابه هستند ، مانند :
• واکنش در محل تزریق که می تواند شامل درد ، قرمزی یا تورم باشد
• خستگی
• تب
• لرز
• سردرد
• بدن درد
• حالت تهوع
• تورم غدد لنفاوی
✵ عوارض جانبی مانند تب ، خستگی و سردرد ، پس از دریافت دوز دوم واکسن بیشتر است . این موارد برای هر دو واکسن Pfizer-BioNTech و Moderna صادق است .
دوز اول واکسن پاسخ ضعیف تری نسبت به دوز دوم در بدن ایجاد می کند . به همین دلیل ، احتمالاً عوارض جانبی را بعد از دوز دوم احساس خواهید کرد . عوارض جانبی در واقع نشانه ای از واکنش ایمنی در بدن است . اما اگر هیچ گونه عوارض جانبی نداشته باشید نیز طبیعی است . این واکسن حتی بدون عوارض نیز ، باعث افزایش سطح ایمنی شما خواهد شد .
✔ نکته آخر
برخی از واکسن های COVID-19 مانند واکسن های Pfizer-BioNTech و Moderna ، به دو نوبت تزریق نیاز دارند . سایر موارد مانند واکسن جانسون ، فقط به یک مرحله تزریق نیاز دارند . علت تزریق دو مرحله ای برخی واکسن ها این است که پاسخ ایمنی به دوز اول نسبتاً ضعیف است و دوز دوم به تقویت بهتر پاسخ ، کمک می کند . زمانی که واکسن COVID-19 را تزریق کردید ، حتماً کارت اطلاعات واکسن خود را نگه دارید . این کار کمک می کند تا بدانید کدام واکسن را دریافت کرده اید و چه زمانی باید دوز دوم را تزریق کنید .